کوچ اجباری و اثرات منفی آن بر لهجه و گویش زبان هزاره گی – قسمت ششم

فرهنگ لهجه هزاره گی ترجمه به زبان دری

معنی فارسی     لغت هزارگی
مانع شدن       = ما نی دلجی
جلوگیری کردن      = مانی له
قصد برای حمله کردن = می خوردو
زیاد و فراوان      = مول
مدت و موعد    = مو لجه
بیمار گونه       = مه لنجور
افتادن           =  موفت
افتادن کسی   = موفتلجی
جذامی         = مه خاو
ستاره های کوچک پروین و ثریا             = می چیت
کمر                                                = می ین
شکار چی ماهر                                    = میرگن
بز بی شاخ                                           = موندی
پاک نظیف و زیبا                                  = موغول
بسیار سفید                                            = می قو
بند دست                                              = مین جی
میگوید                                               = مو گویه
مجلس و محفل                                     = ماره که
جلسه مشترک دایر کردن                       = ماره که دلجی
نمد های زیر پالان حیوانات                     = موله
جوراب پشمی برکی                              = موکه
موعدیکه به آینده موکول شده باشد       = مونت
شکستن گردن                               = مو ته غگ
خموشی و گیچ                               = ماو داد
به  فکر فرو رفتن و معطلی              = من گیر
کنایه از روی شوخی طعنه زدن            = مه ته لگ
گیاه دوائی برای مریضی خاص              =   مو جیله
میانجگری – مابینی ووسطی                   = مینه گی
ممانعت کردن                                      = مانی دلجی
محکم                                               = موخت
محکم کردن                                        = موخت دلجی
محکم شدن                                       = موختلجی
بحث  بی مورد و مشاجره                      =  مه شه رت
دلم برای دیدن می طپد                           = مو خسپه دلمه
مهتاب                                                 = ماف تی
حساسیت                                             = مه لل
اولاد مابینی                                       = مینه کلگی
خجیل آرام و مریض                             = مه خول
حالت مریض شدن                                 = مه خوله
کسی را مریض کردن                            = مه حول دلجی
فریب کار و نیرنگ  باز                           = مه کر تو
فریب کاری کردن                                 = مه کر تو له
اطفال را نیرنگ باز تربیه کردن                 = مه کرتوله دلجی
عدد شرط بندی                                         = موله
شرط ماندن                                             = موله مندلجی
شرط بندی کردن                                       = موله  له
مصروفیت                                    =  مش قولی
خیز زدن                                        = موشت
وادار کردن کسی به خیز زدن               = موشت دلجی
خیز خیزگ                                        = موشتگ له
آفتابه                                               = ماف تیوه
خوشه بریان شده گندم                          = ماکود
بریان کردن خوشه گندم                        = ماکود دلجی
بوسه و ماچ                                      = ماخ
بوسه کردن                                        = ماخ دلجی
متواتر ماچ کردن                                = ماخگ له
ماچ  نمودن زیاد                                 = ماخ ماخگ
مرغ ماکیان                                      = ماکی
ظرف پیمانه و اندازه گیری                   = مه نگ
خسته و مانده                                    = مند خسو
مدور و گیرد و چوب رخدار                = موندلی
گیرد ساختن                                    = موندلی دلجی
مدور و گرد کردن چوب                     = موندلی کدو
معشوقه                                           = ماشوغه
معشوقه کردن                                   = ماشوغه دلجی
عشق بازی                                     = ماشوغه له
خاکستری                                         = مور شه
کسی را به شانه و بازو زدن                  = مور دله
گیاه کوهی خوردنی                               = مور غمبی
گیاه خاردار                                         = ماشوله
نرم و آهسته                                        = مه روت
درمان و تداوی                                   = موجیله
مشت زدن                                        = موند ه کی
کوتاه و کلوله                                   =  مونده
کوتاه کردن چوب دراز                       = مونده له
خط‌های جدا کننده زمین زراعتی للمی      = موجی
سم و ناخن پای حیوانات چهار پای        = منگگ
پروین چند ستاره کوچک                      = می چید
بز گوش کوتاه                                    = موندی
کوتا ه  گک                                      = موندیگگ
کرایه                                               = موز
فرصت و زمان                                 = مه جل
وقت دادن                                         = مه جل دلجی
زشت و بد قواره                                = مور مه غی
کمر بند تکه‌ای                                   = می من
آرام و خون سرد                               =  ما ه مور
دسته کردن خیمچه                            = مین چه
پوش چرمی دسته داس                        = موغی
حرف زدن با بینی                            = من قه
صحبت کردن از طریق بینی               =  من قه له
کسی را از بینی معیوب کردن                = منقه دلجی
از بند رها کردن چیزی                      = موغیگ
دیده شدن نیمروخ چیزی                      = مه رگ جه رگ
شخص بدون انگشت                            =   من ته
انگشت کسی را قطع کردن                   = من ته دلجی
انگشت قطع شده                                   =   من ته له
بدون سنجش گپ زدن                     = مول مود
تخت خواب موقتی                         = منجگ
حلقه که اطراف زخم میگذارند           = منجه له
نقاشی بافته شده گلم رنگه                 = منجر
معطلی با چیزی ودیگر شدن موضوع   = من گیر
مهارت و لیاقت در کاری                     = میر گو
گروگان برای چیزی                           = مچله غه
بیجا شدن مفصل دست و پا                    = موچقی
گیاه کوهی دوائی و طبی                       = ما میره
دری – لهجه هزاره گی                   حرف–ن
آهسته                                      = نرمگ
آهسته و آرام کار کردن                = نر مگ له
آهسته دویدن  و را ه رفتن             = نرمگ لی لی
نم ناک                                     = نیم غروت
نمیشود                                      = نه موشه
نمیرود                                       = نه موره
چیزی نورس و اطفال شیر خوار         = نیل غه
چشم به چشم ببین                            = نیل کو
چشم به چشم شدن                            = نیل دلجی
چشم به چشم کردن                        = نیل کدو
ماما و برادر مادر                            = نه غه چی
مقبول                                          = نوربند
مقبول و زیبا ساختن                         = نوربند دلجی
خودرا مقبول نشان دادن                      = نوربند له
ریسمانیکه اسپ و مرکب بندمیشوند        = نوخته
مریض                                          = نا خوش
مرضی و کسالت                              = نا خوشی
مریض ساختن                                  = نا خوش دلجی
هوشیار و زیرک                              = نا قودل
هوشیاری و چالا کی                          = نا قودل له
کسی را هوشیار تربیه کردن                  = نا قودل دلجی
نمیگذارد                                           = نه میله
غذای چاشت وشب                               = ناری
بد طالع – ذلت و خواری                        = نیگ بت
بد طالعی کردن                                    = نیگ بت له
کسی را بد طالع ساختن                           = نیگ بت دلجی
در پناه و مصوونیت                               = نیب ته
در پناه و کناره گرفتن کسی                       = نیب ته له
پراته و نانیکه با روغن سرخ شود                = نان سرخ
بدگزاره – بد خلق ونا درست                      = ناجوب
ناز و کرشمه                                        = نخره
ناز و کرشمه کردن                                 = نخره له
ضعیف و کم قوت                                    = نا تو
کم قوتی و ضعیفی   کردن                          = نا تو له
چپه و سر نگون کردن                              = نوکسردلجی
چپه و سر نگون                                      = نوکسر
سیالداری بردن  درمراسم عروسی                   = نیما وری
نا دار و چیزی خراب شده                               = نا بود
نادار و ضعیف کردن کسی                           =  نابود دلجی
سرکشی و نا فرمانی                                   = نا به شه
نقش و نگار                               = نه خش
حوض و جای ذخیره آب                = نه وور
سنگر و کمین گاه شکار                 = نوچه
قربانی ووقفکردن خود وچیزی را    = ناویر
اشتباه و سهوا                             =  نسندی
خیلی  زیاد                                = ناووج
شوخی کردن                           =  نا جوبله
بوی کردن                               =  بو نه جی
آبرو قلعه و دود کش تنور و بخاری  =  نه غول
بستن دروازه                               = نیو کدو
شوخ طبیعت                                = ناجوب
جستجو ی چیزی با بوی نمودن          = بو نه جیله
به چیزی اهمیت و اعتنا کردن            = نی یز دلجی
اهمیت دادن                                   = نی یز له
ناز و عشوه                                 =  نیل بی
ناز کردن                                    = نیل بی له
چراگاه                                       = نی لو
نیمرخ کسی از کمینگاه دیده شود       = نیم ری
اسپ فربه و قوی                           = نه وه  کش
نشان دادن                                    =  نیشو دلجی
نشانیش                                       = نیشو  نی شی
کمک و همکاری                           = نیمه سو
مساعدت و همکاری کردن               = نیمه سوله
غذای از نان چکه و روغن              = نان غی رأی
عذای از نان  همراه دوغ و روغن           = نان به ته
کم اهمیت و بی ارزش                          = نا طوره
نمد  فرش خانه                                   = نی ماد
مخفی و پنهان                                     =  نیم ره
زیور گل بینی زنانه                               = نا تی
پنهان شدن                                          = نیم ره له
مخفی کردن   کسی                                 = نیمره دلجی
چیزی را زیرپای کردن                            = نر غیلده
بیر و بار و لگد مال کردن                         = نر غیلده له
زیرنظارت گرفتن کسی و چیزی                 = نی کول
تحت کنترول داشتن                                   = نیکول دلجی
زیر مراقبت گرفتن                                   = نیکول له
سر پیچی و ستیزندگی                              = نه غه شی
دری – لهجه هزاره گی                   حرف– و–
عجیب و نمونه                             = وز گه نه
چشم                                        = وقره
نشسته به خواب رفتن                   =  ور گیله
بند قنداق و سارغ  اطفال                 = ورده مه
غذای مخلوط آرد و روغن              = و ماج
نشسته خواب کردن                       = ور گیله له
نشسته خواب دادن اطفال                = ور گیله دلجی
مسخره گی و بی حیائی                   = وزگنه گی
بی حیائی وحرکات عجیب انجام دادن = وز گنه دلجی
سرگین فضله حیوانی                       = ودکو
دفعتا و وار خطا ئی                         = ولغه تله
مغرور و متکبر                                  = وماغ به له
سطحی و سرسری                              =  وبول
سطحی کاری                                      =  وبوله
طور سرسری کاری را انجام  دادن           =  وبول دلجی
نوشیدن مایع                                        = و چی
نوشانیدن مایعات به کسی                      = وچیدلجی
چهره و رنگ  سیما                             = ونگه
قیافه و سیما کشیدن                          = ونگه له
گریان و عذر وزاری                         = وا ویلا
گریان بلند و عذر وزاری کردن              = وا ویلا دلجی
بیگاری  حکومتی                              = وولا و
بیگاری کردن                                    = وولاو دلجی
دام برای پرندگان  از موی اسپ             = ورغه
فرورفتگی یک ساحه                          = ووته پور
مادر حال و اجنه                            = ووخ لای
اولاد اندری وبرادر اندری                 = ووگی
بهانه جوئی                                    = ولغه طلب
وقف کردن                                      =  وخم دلجی
وقف                                               = وخم
لجاجت و مباحثه                             = ووشت
لجاجت کردن                                = ووشت له
بعداً وپسانتر                                 = ووسه
واسکت                                       = ووش کت
گریستن بلند                                 = وق قس
کمر بند حیوانات بار بری                = وولنگ
خوف و ترس                                = وام
ترسانیدن                                   = وام دلجی
استفراغ و تهوع                       =  وغ له
آشیانه و لانه پرندگان                  = وور ده
گیاه هرزه گندم مانند                     = وو ایل
جوان و برنا                                = وار نا
روشن کردن آتش                        = وار
جوی چه                                    = ورغ
غده و دانه کلان                             = وور
لانه و آشیان                                 = ور
اصل ونژاد                                  = ووروغ
پیمانه و مقیاس                            = ولچک
زنجیرزولانه و دست بند زندانی    = ول چگ
بدبین بودن                                 = ووچ
بد بینی                                       = وو جاره
گل کنه و جای کندن گل                 = ووته
صدای بز نر                               = وول زدو
جای سوراخ دسته تیشه و تبر             = ونغو
ضعف و بیهوشی                            = وقشی
کشتن حشره مضیره                         = وقجی
لجاجت برای  شرط بستن                 = ووشت له
فراموشی                                       = وغونگی
رگ و پی                                     = ووج
نوعی از درخت چنار                    =  ول یات
شگفت  کردن وعجیب و مقبول          = وزگه نه له
مسخره                                         =  ولته مه
پیمانه و مقیاس                                = وزمه
ناگهان و دفعتا                                  = وگ دوگ
گشتار و رفتار بد اسپ                        = ورد ورد
تصمیم و اراده آزاد                           = ولای واز
سلب اراده وآزادی                           = ولای کور
انسان بد اخلاق و بد کردار                    = ووچر
ولگرد و هرزه گردی                           = وویدووید
لنگیدن پا                                          = ودن گه له
دعوا کردن                                       =  ودنگله دلجی
گیاه  شلک که درو نشود                           = وق جم
شک و گمان                                        = ووگل
ملامتی نکوهش و سر زنش                    = وله بار
دری – لهجه هزاره گی                   حرف – هه –
خشک                                                =  هیفت
ترسو وکم جرأت                                  = هوش بورغو
هم سن وسال                                     = هم قوراغ
چشمک زدن                                     = هیلمگ
چشمگ کردن                                   = هیلمکله
هیچ                                                = هیس
باهوش و بافکر                                  = هوشرو
وار خطا                                        = هوش په رک
هر وقت و زمان                               = هر غه دل
گریه و ناله اطفال                               = هوله جی
وادار به گریه کردن اطفال                   = هوله جی دلجی
دوزن در یک شوهر                                = هم باق
داغ کردن                                              = هه قینه
دری – لهجه هزاره گی                   حرف– ی–
شوهر همشیره                                        = یزنه
زن برادر                                            = ین گه
بکلی و یکباره گی                                  = ئی کر ته
خنک  خورده                                        = یخ تخ سو
خنک خوردن                                       = یخ تخسوله
کلانکار و خود خواه                              = یخک
کلانکاری کردن و  خو نمائی                  = یخگله
تبدار و خنک خورده                              = یخ برده
اشاره                                                   = یشتک
اشاره کردن                                          = یشتک له
گذاشت و اجازه داد                                 = یشت
اجازه دادن                                            = یشتلجی
خنک خور وتب داشته                               = یخ بور دخسو
خنک خوردن و تب داشتن                           = یخ بوردخسو له
صرفه جوئی                                           = یف
احتیاط                                                  = یف
صرفه جوئی و احتیاط کردن                      = یفگ  له
برادر شوهر                                        = ئی ور
زخم و خراشیدگی پوست بدن                 = یاره
مثل و مانند                                   =  یک ادلی
سرد و بی‌محتوا                               = یخ چخ
دوره و زمان                                  = یادین
زمینیکه یک بار قلبه شده باشد                = یگ اله
خواب گاه گوسفندان                             = ئی یل
بز نر                                             = یر غیش
متواتر و پی درپی                               = یه کیم
علف کوهی سوزن مانند                       = یا مه
ارسال   و فرستادن                          = ییری
ارسال کردن  و فرستادن                  = ییری دلجی
مکمل  و تماماً                                 = یک لوخت
اسپ تند رو که تکان ندارد                   = یورغه
شبه ساختن                                        = یک ادلی دلجی
چوبیکه در وقت قلبه به گردن گاو می‌اندازد   = یوق
تار یکه یوغ به آن بسته می‌شود                     = یوق له بند
چوب کوچک که یوغ به آن بسته می‌شود           = یو غله چوب
لقمه                                                        = ییم
خستگی پای                                              = ییبره
مؤثر و اثر کننده                                         = ییر
بی پناه                                                     = ییبور
امید کردن                                             = ییدگ
جدا کردن پت پشم از زیر آن                      = ینه
تخریب وویران کردن                             = یا بیز
سر ریزه کردن مایعات                            = ییل گه
کمک  و معاونت                                = ییمر گو
مساعدت کردن                                = ییمر گو له
برای کمک آماده کردن                      = ییمر گو دلجی

تمام

محمد عوض نبی زاده

کوچ اجباری و اثرات منفی آن بر لهجه و گویش زبان هزاره گی – قسمت اول

کوچ اجباری و اثرات منفی آن بر لهجه و گویش زبان هزاره گی – قسمت دوم

کوچ اجباری و اثرات منفی آن بر لهجه و گویش زبان هزاره گی – قسمت سوم

کوچ اجباری و اثرات منفی آن بر لهجه و گویش زبان هزاره گی – قسمت چهارم

کوچ اجباری و اثرات منفی آن بر لهجه و گویش زبان هزاره گی – قسمت پنجم

Advertisements